UKRAYNA savaşına şimdi de çevre faciası eklendi. Güneydeki Herson bölgesinde Ukrayna ve Rus kuvvetleri arasında ayrım çizgisinde bulunan Dinyeper nehri üzerindeki ‘Kahovka’ barajı dün sabaha karşı havaya uçuruldu. Herson başta olmak üzere irili ufaklı 80 yerleşim birimi sel tehlikesine uyanırken 150 km kuzeydeki Zaporojye nükleer santralı da ciddi bir riskle karşı karşıya kaldı.
Dün sabaha karşı 02.50 sıralarında birkaç patlamanın duyulması sonrasında baraj sularını tutan çelik kapaklar yerinden koptu. Kontrolsüz akmaya başlayan suyun şiddetiyle barajdaki ara beton duvarlar da yıkılarak Dinyeper nehri suları kontrolden çıktı.
UKRAYNA RUSLARI SUÇLADI
Barajın havaya uçurulmasından taraflar birbirini suçluyor. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski sabah saatlerinde Ukrayna Ulusal Güvenlik Konseyi’ni acil toplantıya çağırdı. Yaklaşık dört saat süren toplantının ardından ilk açıklamaları yapan Zelenski, “İlhakçı Rusya ne yaparsa yapsın bizi topraklarımızı geri almaktan vazgeçiremez. Kahovka barajına yönelik düzenledikleri sabotaj ne denli gaddar davranışlara hazır olduklarını bir kez daha kanıtlıyor. Ulusal Güvenlik Konseyi toplantımızda baraj sularının etkileyeceği şehir ve kasabaların tahliye edilmesini görüştük. Kontrolden çıkan sular yaklaşık 80 yerleşim birimini etkileyecek. Su baskınının yanı sıra Herson ve Zaporojye bölgelerinde içme suyu sıkıntısı yaşanacak. Halkın içme suyu ihtiyacının karşılanması için acil tedbirlerin alınmasını da ele aldık. Ukrayna’da tüm kurum ve kuruluşlar Rusların başımıza açtığı çevre felaketiyle mücadeleye katılacak” dedi. Ukrayna Enerji Bakanlığı ise barajın yıkılmasıyla Dinyeper nehrine 150 ton civarında makine yağı karıştığını duyurdu.
RUSYA UKRAYNA’YI SUÇLADI
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, olayın tek sorumlusunun Kiev rejimi olduğunu öne sürerek, “Ukrayna yönetiminin bu provokasyonu neden yaptığı açık ve net ortada. Kahovka barajını yıkarak buradan Kırım Yarımadası’na su sağlayan kanalın devre dışı kalmasını hedeflediler. İkinci amaçlarına gelince. İki gün önce Ukrayna ordusu birkaç koldan başlattığı saldırılar netice vermeyince Kahovka barajını patlatarak Ukrayna halkı ve dünyanın dikkatini bu olayın üzerine çekmek istiyorlar. Başarısız askeri harekâtlarına savunma hazırladılar” ifadelerini kullandı.
Bilgi notu: 2290 km uzunluğuyla Avrupa’nın en uzun üçüncü nehri olan Dinyeper, Rusya’nın Valday dağlarından doğduktan sonra Ukrayna’yı katederek Karadeniz’e dökülüyor.
ÇEVRE FELAKETİ TARIMI VURACAK
– Neredeyse İstanbul’daki Büyükçekmece gölünün 20 misli büyüklüğündeki Kahovka barajının yıkılması bir değil, birkaç ciddi çevre problemine yol açacak. İlk olarak en az bir hafta boyunca onlarca yerleşim birimi su altında kalacak.
– Suların çekilmesiyle yerini kuraklık alacak. Ukrayna güney bölgelerinde tahıl ekimi yapılan on binlerce km2 alan sulamadan mahrum kalacak. Kahovka barajı Dinyeper nehri sularını 15 metre yükselterek tüm Herson ve Zaporojye bölgesini suluyordu. Önümüzdeki yaz aylarında tahıl rekoltesi son derece olumsuz etkilenecek.
– Bir başka olumsuzluk 2014 yılında Rusya’nın ilhak ettiği Kırım Yarımadası’nda yaşanacak. Kahovka barajı boşaldığı için buradan Kırım’a uzanan kanal ya boş kalacak veya çok az miktarda su sağlar olacak. Kırım’da bu yıl üzüm bağları kuruma tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir.
Baraj felaketi nedeniyle Dinyeper nehri üzerinde 80 yerleşimin sular altında kalması bekleniyor. Binlerce kişinin tahliye olması gerekiyor.
NÜKLEER SANTRAL RİSK ALTINDA
– Yıkılan baraj binlerce kilometre alanı su altında bıraktığı gibi Zaporojye nükleer santralını da tehdit ediyor. Santral 6 reaktörünü soğutmak için gerekli suyu bu barajdan sağlıyordu. Kahovka baraj duvarının yıkılmasından iki saat sonra yapılan ölçümlerde su seviyesinin 16 metrede bulunduğu tespit edilmişti. Su seviyesi 12 metrenin altına düştüğünde santrala su akışı kesilecek.
– Uluslararası Atom Enerji Kurumu Direktörü Rafael Grossi, “Durum vahim ancak şimdilik nükleer santral açısından kritik bir durum yok. Dinyeper nehrinden reaktörleri soğutan su akışı kesilirse santralın kendine ait su göletleri var. Reaktörler üretim dışı tutulduğu için soğutulmaları için bu göletlerdeki su şimdilik yeterli olacak” diye konuştu.
– Rus kontrolüne geçen Zaporojye santralı, savaş nedeniyle yüzde 5’lik kapasiteyle çalışıyor. Buna rağmen uranyum yakıtının soğutulması gerekiyor. Soğutma suyu Kahovka barajından sağlanıyordu. Kahovka’dan suyun kesilmesi durumunda santralın iki yedek göleti var. Bu suyun soğutma için birkaç ay yetebileceği söyleniyor. Su verilmediği takdirde reaktör gövdesi erimeye başlar ve Japonya’daki Fukuşima santralı benzeri radyoaktif bir felaket tetiklenebilir.
BATI’DAN ‘SAVAŞ SUÇU’ VURGUSU
Kahovka barajının tahrip edilmesine başta NATO olmak üzere Batı’dan doğrudan Rusya’yı sorumlu tutan sert tepkiler geldi.
– NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg: Barajın tahrip edilmesi binlerce sivili risk altına sokmakta ve çevreye ciddi zarar vermektedir. Rusya’nın Ukrayna’daki savaşının acımasızlığını bir kez daha ortaya koyan zalim bir eylemdir.
– AB Konseyi Başkanı Charles Michel: Saldırı karşısında şoke oldum. Sivil altyapının tahrip edilmesi açıkça bir savaş suçudur ve Rusya ile iştiraklerinden hesap soracağız.
– AB Yüksek Temsilcisi Josep Borrell: AB bu saldırıyı mümkün olan en güçlü ifadelerle kınamaktadır. Rus vahşetinin yeni bir boyutunu temsil eden bu saldırı uluslararası hukukun ihlali anlamına gelebilir.
– AB Komisyonu: Putin, açlık ve enerjiyi bir silah olarak kullanmaktan çekinmiyor. AB, böylesine önemli bir altyapıya yönelik, insani ve çevresel sonuçları olan bu korkunç ve barbarca saldırıyı şiddetle kınıyor.
– Almanya Başbakanı Olaf Scholz: Bu, yeni bir boyutu olan ama aynı zamanda Rus askerleri tarafından işlenen, her zaman sivilleri ve altyapıyı hedef alan bir savaş yönteminin parçası olan, Ukrayna’da gördüğümüz birçok suçla da örtüşen bir şey.
– İngiltere Dışişleri Bakanı James Cleverly: İğrenç bir eylem. Sadece sivil altyapıya kasıtlı olarak saldırmak bir savaş suçudur. Birleşik Krallık, UKRAYNA’yı ve bu felaketten etkilenenleri desteklemeye hazırdır.
